(απόδοση στα Ελληνικά: Γιώργος Ανεστόπουλος)
από το http://www.investigatingcrimes.com/
Ο εκ προμελέτης καθ' έξιν φόνος (serial killing) είναι η επιλογή
πολύ λίγων, αλλά εκεί όμως βρίσκεται ΤΟ ερώτημα:
είναι όντως μια επιλογή;
Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η εγκληματική
συμπεριφορά και η πράξη της καθ' έξιν φονικής δράσης θα μπορούσε στην
πραγματικότητα να είναι ένα αποτέλεσμα εθιστικής σκέψης, με ομοιότητες προς
συμπεριφορές που συναντώνται στον εθισμό σε ουσίες.
Ως κοινωνία, υποθέτουμε πως τα άτομα που διαπράττουν βίαιες
δολοφονίες πρέπει να είναι διανοητικά ασταθή και ψυχικά ασθενείς στο βαθμό που δεν
είναι πλήρως στον έλεγχο τους το τι έκαναν και χρειάζονται βοήθεια.
Να όμως που αυτή η περίπτωση δεν είναι σε θέση να καλύψει
όλα τα συμβάντα.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα ατόμων και ζευγαριών που
επέλεξαν να σκοτώσουν, συχνά επαναλαμβανόμενα, απλά επειδή "το
ήθελαν".
Ted Bundy, Paul
Bernardo και Karla Homolka (Οι «Ken και η Barbie» Killers), John Wayne Gacy και
ο Φρεντ και η Rosemary West είναι μόνο μερικά.
Η αναφορά στην περίπτωση serial killers εθισμένων στο φόνο
σίγουρα δεν είναι κάτι νέο, αλλά έχει λάβει σχετικά μικρή άμεση προσοχή.
Η Τηλεόραση και ο κινηματογράφος αναφέρονται τακτικά σε
εθισμό, όταν παρουσιάζουν θέματα πολλαπλών δολοφονιών.
Η ταινία "Εθισμένοι στο
Φόνο", για παράδειγμα, κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1995, αναφερόμενη σε
ένα βαμπίρ που ήταν εθισμένο στο φόνο και που έπρεπε να συνεχίζει να κυνηγάει
την "δόση του στη βία".
Η τηλεοπτική σειρά «Dexter» ξεκίνησε από το 2006 να
απεικονίζει έναν εγκληματολογικό αναλυτή που είναι "υποχρεωμένος" να
σκοτώσει τους δράστες του εγκλήματος που δεν τιμωρούνται επαρκώς από το νομικό
σύστημα και δεν είναι σε θέση να σταματήσει τον εαυτό του από το να το κάνει
αυτό.
Εθιστική Σκέψη και Έγκλημα
Επαναλαμβανόμενα ποινικά αδικήματα θα μπορούσε να
οφείλονται στο ότι το άτομο (δράστης) βρίσκει τα συναισθήματα, τις συγκινήσεις
και τις συναισθηματικές διαθέσεις που προσκτώνται από αυτή τη συμπεριφορά
εθιστικά και ως εκ τούτου, κατ' επανάληψη επιστρέφουν σε αυτό το μοτίβο.
Όπως οι αλκοολικοί πολεμούν με τον πόθο τους για το αλκοόλ
και αγωνίζονται να αντισταθούν σε αυτές τις παρορμήσεις, αναλόγως ίσως και ο
"ποινικός δράστης" θα μπορούσε να έχει μια παρόμοια σχέση με εγκληματικές
δραστηριότητες και συμπεριφορές.
Οι καταχραστές των ουσιών συχνά φαίνεται να δείχνουν μικρό
ενδιαφέρον για τις συνέπειες της κατάχρησης τους, καθώς είναι για τα καλά
πιασμένοι στα νύχια της εξάρτησης από την ουσία.
Επίσης, κάποιοι, ακόμα κι αν γνωρίζουν πως η συνεχιζόμενη
χρήση της ουσίας είναι εξαιρετικά επιζήμια για αυτούς, συνεχίζουν να κάνουν
χρήση.
Εξίσου κάποιοι
εγκληματίες δείχνουν μια παρόμοια περιφρόνηση για τα αποτελέσματα της
εγκληματικής τους συμπεριφοράς όπως και για τις ατομικές συνέπειες σε περίπτωση
που συλληφθούν.
Κάποιοι απ' αυτούς απολαμβάνουν την καταδίωξη, την έξαψη από
τη διάπραξη μιας πράξης που γνωρίζουν πως δεν θα έπρεπε να κάνουν και να
πορευτούν με αυτό.
Η υπόθεση του Δρ Harold Shipman, ο οποίος δολοφόνησε κάπου
250 από τους ασθενείς του, μεταξύ 1975 και 1998, είναι ένα παράδειγμα που έχει
ελεγχθεί από διάφορους ερευνητές, οι
οποίοι και αναφέρθηκαν στον «εθισμό του να σκοτώνει».
Εθισμός βασιζόμενος σε Ουσία και...ΜΗ
Είμαστε εξοικειωμένοι με τον εθισμό σε όρους αλκοόλ και
ναρκωτικών και τις φυσιολογικές αλλαγές στο σώμα που η κατάποση των ουσιών
αυτών προκαλεί.
Τα χαρακτηριστικά του εθισμού περιλαμβάνουν έναν κύκλο από
στάδια που κυμαίνονται από τον πόθο, μέσω της απόσυρσης έως την υποτροπή,
χαρακτηριζόμενα από τον όρο «εθιστικός τρόπος σκέψης».
Η έρευνα έχει δείξει ότι πολλές εθιστικές ουσίες επηρεάζουν
το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου μας με το να προκαλούν απελευθέρωση
περισσότερης ποσότητας του νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη.
Η ντοπαμίνη εμπλέκεται
στη μάθηση, τα κίνητρα, τα συναισθήματα και το σημαντικότερο στην ευχαρίστηση.
Η αύξηση της ντοπαμίνης μέσα στο σύστημα ανταμοιβής του
εγκεφάλου μας δίνει την αίσθηση της ευχαρίστησης.
Πιστεύεται πως τα ναρκωτικά
μπορούν να προκαλέσουν αύξηση (της ντοπαμίνης) έως και 10 φορές παραπάνω εκείνης των φυσικών "ανταμοιβών", όπως τα τρόφιμα, και ο εγκέφαλος
αναγκάζεται να προσπαθήσει να αντισταθμίσει με μείωση της ποσότητας των
κυττάρων υποδοχέων ντοπαμίνης στη σύνδεση συνάψεων, ως εκ τούτου μειώνοντας την
ποσότητα της ντοπαμίνης που μπορεί να εισέλθει στο σύστημα ανταμοιβής.
Ο εγκέφαλος στη συνέχεια γίνεται λιγότερο ανταποκριτικός στο
ναρκωτικό κι αυτός είναι ο λόγος που πλέον απαιτούνται υψηλότερες δόσεις για να
επιτευχθεί το ίδιο επίπεδο ευχαρίστησης δηλ τα άτομα γίνονται ανεκτικά στο
ναρκωτικό.
Όσο περισσότερο
χρησιμοποιείται ένα ναρκωτικό, τόσο περισσότερο ο εγκέφαλος εξοικειώνεται με
αυτό και προσαρμόζεται σ' αυτό.
Οι περιοχές εκτός του συστήματος ανταμοιβής επηρεάζονται
επίσης, με κάποιες περιοχές να μειώνουν τον αριθμό των νευρώνων και άλλες να
τον αυξάνουν παράγοντας περισσότερες συνδέσεις.
Με αυτό τον τρόπο περιοχές του εγκεφάλου υπεύθυνες για τη
λήψη αποφάσεων, την κρίση, τη μνήμη και τη μάθηση μπορούν όλες ν' αλλάξουν
(τροποποιηθούν απρόβλεπτα) υπό τη συνεχή χρήση ναρκωτικών.
Αυτό υπονοεί πως ένα άτομο μπορεί πραγματικά να εθιστεί
σε κάτι ΜΟΝΟΝ αν είναι ουσία και δη με εθιστικές ιδιότητες.
Ωστόσο, αυτό δεν
είναι ο κανόνας και ο εθισμός δεν έχει πάντα να κάνει με "φυσικά
χειροπιαστά αίτια".
Υπάρχει μια μεγάλη συνεισφορά από ψυχολογικούς παράγοντες,
όπως το άγχος, ο φόβος και ο θυμός.
Η έρευνα έχει δείξει ότι ο εθισμός σε
συμπεριφορές και δράσεις (ακόμη κι αν δεν συνυπάρχουν "ουσίες") είναι
αρκετά πιθανός όπως και το να μετατραπεί σε ένα διαρκώς επιδεινούμενο πρόβλημα,
για παράδειγμα, τα τυχερά παιχνίδια.
Έχουν εντοπιστεί κοινά χαρακτηριστικά, όπου ένα άτομο βιώνει
λαχτάρα για την έξαψη των συναισθημάτων που προκαλούνται από την εν λόγω
συμπεριφορά.
Υποφέρουν από τα στερητικά συμπτώματα του στρες και τις αλλαγές
διάθεσης, όταν δεν είναι σε θέση να επιδοθούν σε αυτή τη συμπεριφορά.
Επίσης, χτίζεται μέσα τους ένα "επίπεδο ανοχής"
όπου πρέπει να λαμβάνουν μεγαλύτερα ρίσκα για να επιτύχουν την ίδια ευφορία και
υποφέρουν υποτροπές, όταν προσπαθούν να απέχουν από τη συγκεκριμένη
συμπεριφορά.
Εθισμός και Εθιστική Σκέψη - Πώς λειτουργεί;
Τέτοια χαρακτηριστικά αντικατοπτρίζουν εκείνα που βιώνουν
όσοι εθίζονται σε ουσίες, κάτι που οδηγεί στην υπόθεση ότι οι άνθρωποι μπορούν
πράγματι να εθιστούν σε δραστηριότητα όπου δεν υπάρχει η "συν-εμπλοκή
ουσίας".
Αυτές οι εξαρτήσεις έχουν γίνει γνωστές ως "διαδικασία
εθισμού» και έχουν επεκτείνει την "παραδοσιακή οπτική" του "φαρμακολογικού
εθισμού" σε κάτι που δεν είναι μόνο σωματική, αλλά μια ολοκληρωμένη
ασθένεια που περιλαμβάνει βιολογικές, ψυχολογικές και κοινωνικές πτυχές.
Αυτό στηρίζει και με το παραπάνω την ιδέα ότι η εγκληματική
συμπεριφορά θα μπορούσε να γίνει εθιστική για ορισμένα άτομα.
Εθιστική συμπεριφορά και Serial Killing
Μερικοί εγκληματολόγοι έχουν επισημάνει ορισμένες
συμπεριφορές, εντοπισμένες σε serial killers, που μπορούν να ταυτιστούν με τις
συμπεριφορές των εθισμένων σε ουσίες.
Η Helen Morrison και ο Χάρολντ Goldberg για παράδειγμα, στο
βιβλίο τους «Η ζωή μου ανάμεσα σε Serial Killers» που δημοσιεύθηκε το 2005,
επανεξετάζει μια σειρά από γνωστές περιπτώσεις όπως ο Peter Sutcliffe, Fredrick
Δύση, και ο John Wayne Gacy, εξερευνώντας τις προσωπικότητες και την
συμπεριφορά τους μέσα από μια σειρά συνεντεύξεων στη φυλακή.
Οι συγγραφείς σημειώνουν ότι, αντίθετα με την δημοφιλή
πεποίθηση, η ψυχική ασθένεια και μια κακοποιημένη παιδική ηλικία δεν είναι κατ
'ανάγκην παρόντα σε όλες τις περιπτώσεις καθ’ έξιν δολοφονιών (serial killing) ούτε και θα
έπρεπε να θεωρούνται απαραίτητα ως τα αίτια για τα οποία ένα άτομο μπορεί να
προβεί σε φόνο.
Καταλήγουν παρουσιάζοντας μια θεωρία όπου όταν τέτοιοι
περιβαλλοντικοί παράγοντες δεν αποτελούν την οριστική αιτία για την δολοφονική
συμπεριφορά, τότε η γενετική προδιάθεση πρέπει να είναι ο κύριος παράγοντας και
πράγματι αυτή η συμπεριφορά είναι ένας εθισμός.
Διατυπώνουν επίσης μία ακόμη θεωρία, πως οι serial killers
δεν έχουν προχωρήσει (βλ. ωριμάσει, εξελιχθεί) πλήρως ψυχολογικά από την παιδική ηλικία, δεν έχουν τις
ίδιες (κοινές) αξίες περί σωστού και λάθους και έχουν αναπτύξει μια ανάγκη να
"σκοτώσουν" ως αποτέλεσμα.
Αν και έχει χαρακτηριστεί ως μια αμφιλεγόμενη θεωρία,
προσελκύοντας κυρίως κριτική για αβάσιμους ισχυρισμούς που δεν βασίζονται σε
αποδείξεις, ωστόσο εξακολουθεί να είναι ενδιαφέρουσα.
Έγκλημα και ο Κύκλος του Εθισμού
Ο καθ' έξιν φόνος (serial killing-βλ. περί σχετικών
όρων http://lexilogia.gr/forum/archive/index.php?t-8572.html
) είναι μια συνέχεια, μια διαδοχικότητα, μια εξέλιξη την οποία λίγοι από μας
καταλαβαίνουν.
Ο εθισμός είναι ένα σύνθετο ζήτημα που περιλαμβάνει
ταυτόχρονα φυσιολογικούς και ψυχολογικούς
παράγοντες.
Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και ενώ μπορεί να υπάρχουν
κοινά χαρακτηριστικά στον εθισμό σε ουσίες ή σε δραστηριότητες, η κάθε
"εμπειρική περίπτωση" (βλ. "συμβάν") είναι εντελώς εξατομικευμένη κι έχει την
ιδιαιτερότητά της.
Εάν τα τυχερά παιχνίδια, με τη συγκίνηση της νίκης, το ρίσκο
απώλειας και την γνώση των πιθανών κινδύνων μπορεί να γίνει μια "ολοκληρωμένη τυπική περίπτωση εθισμού", φαίνεται εξίσου πιθανό ότι και με την
εγκληματική δραστηριότητα θα μπορούσε να συμβεί το ίδιο.
Η διάπραξη αξιόποινων πράξεων και ο καθ' έξιν φόνος (serial
killing) δεν κοστίζουν χρήματα.
Δεν απαιτεί μια σταθερή ροή κεφαλαίων, ώστε να μπορεί να
συνεχίζει την δράση/πράξη του (ο δράστης), όπως πχ απαιτούν τα τυχερά παιχνίδια και η
κατάχρηση ουσιών.
Οι άνθρωποι μπορούν να συμμετάσχουν σε μια τέτοια
συμπεριφορά, χωρίς να χάσουν τη δουλειά τους, το σπίτι τους και τις σχέσεις
τους και για όσον καιρό θα παραμένουν ασύλληπτοι.
Αυτό, μάλιστα, θα μπορούσε να είναι τμήμα της (εθιστικής)
"έλξης".
Να πορευτεί επί μακρόν με αυτό, να επιτύχει να μην συλληφθεί και (με βάση αυτό) ταυτόχρονα να είναι σε θέση να συνεχίζει τις συνήθεις καθημερινές ρουτίνες του.
Αν μάλιστα κάποιοι δράστες του εγκλήματος βρίσκονται σε έναν
τέτοιον κύκλο εξάρτησης, αυτό θα μπορούσε δυνητικά να έχει σοβαρές συνέπειες
για τη θεραπεία και την αποκατάσταση.
Όσον αφορά στον καθ' έξιν φόνο (serial killing), η
πιθανότητα ο εθισμός να παίζει ένα σημαντικό ρόλο στη διάπραξη εγκλήματος (και δη κυρίως ΦΟΝΟΥ),
για κάποιους ερευνητές ανοίγει μια ενδιαφέρουσα προοπτική για την
κατανόηση αυτής της συμπεριφοράς.
(https://www.youtube.com/watch?v=ukFjH9odsXw)
σχετικά:
Ο αμείλικτος μηχανισμός του εθισμού
Νευρο-εγκληματολογία: μπορούμε να προβλέψουμε την παραβατική συμπεριφορά; (και βεβαίως, μεταξύ πολλών άλλων παραγόντων, δεν θα μπορούσε να λείπει και η "ορμονική (αν)ισορροπία")
Ο Πολιτισμός ως "Κυνήγι της Ηδονής": Φρόϊντ: "Εκείνο, Εγώ και Υπερεγώ" (η λυσσαλέα εσωτερική κι αιώνια μάχη του "κτήνους" με τον Ανώτερο Πνευματικό Άνθρωπο")
Περί "ανθρώπινης βίας και επιθετικότητας": Ούτε λύκοι ούτε άγγελοι· απλώς άνθρωποι
Κόνραντ Λόρεντζ: Βία και Επιθετικότητα στα ζώα και στους ανθρώπους
Επιθετικότητα: είναι έμφυτη ή αποκτάται λόγω συγκυριών;
Ο Πολιτισμός ως "Κυνήγι της Ηδονής": Φρόϊντ: "Εκείνο, Εγώ και Υπερεγώ" (η λυσσαλέα εσωτερική κι αιώνια μάχη του "κτήνους" με τον Ανώτερο Πνευματικό Άνθρωπο")
Περί "ανθρώπινης βίας και επιθετικότητας": Ούτε λύκοι ούτε άγγελοι· απλώς άνθρωποι
Κόνραντ Λόρεντζ: Βία και Επιθετικότητα στα ζώα και στους ανθρώπους
Επιθετικότητα: είναι έμφυτη ή αποκτάται λόγω συγκυριών;
..........................
(ακολουθεί το πρωτότυπο άρθρο στα αγγλικά)
Are We Able to Get Addicted to Murder?
Pre-meditated serial murder is the choice of very few, but
therein lies the question: is it a choice? Some researchers have suggested that
criminal behavior and the act of serial murder could in fact be a result of addictive
thinking, with similarities to behaviors seen within substance addiction.
As a society, we assume individuals who commit brutal
murders must be insane, mentally ill to the extent they are not fully in
control of what they were doing and need help. This however is not always the
case.
There are many examples of individuals and couples who have
chose to kill, often repeatedly, because they wanted to. Ted Bundy, Paul
Bernardo and Karla Homolka (The
‘Ken and Barbie’ Killers), John Wayne Gacy and Fred and Rosemary West are
just a few.
Reference to serial murders being addicted to murder is
certainly not new, but has received relatively little direct attention.
Television and film regularly refer to addiction when portraying multiple
murders. The film ‘Addicted to Murder’for example was first released in
1995 based around a vampire who was addicted to killing and must continue to
maintain his ‘fix’ of violence.
The TV series ‘Dexter‘ has
been running since 2006 portraying a blood spatter analyst who is compelled to
kill perpetrators of crime who are not adequately punished by the legal system
and is unable to stop himself from doing so.
Addictive Thinking and Crime
Potentially, repeated criminal offences may be due to an
individual finding the feelings and emotions gained from this behavior
addictive and therefore repeatedly returning to this pattern. While alcoholics
battle the cravings for alcohol and struggle to resist these urges, an offender
may have a similar relationship with criminal activity and behaviors.
Abusers of substances often appear to show little interest
in the consequences of their abuse as they are too caught up in the hold of the
substance has over them. Furthermore for some, even though they are aware
continued use of the substance is extremely detrimental to them, they continue
using. Equally some criminals show a similar disregard for the effects of their
criminal behavior and the consequences for themselves should they be caught.
Some enjoy the chase, the thrill of committing an act they
know they are not supposed to and getting away with it.
The case of Dr. Harold
Shipman, who murdered up to 250 of his patients between 1975 and 1998 is
one example and has been reviewed by a number of researchers who have referred
to his ‘addiction to killing‘.
Substance and Non-Substance Based Addiction
We are familiar with addiction in terms of alcohol and drugs
and the physiological changes in the body that ingestion of such substances
causes. The characteristics of addiction include a cycle of stages
ranging from craving through withdrawal to relapse, characterised by the term
‘addictive thinking‘.
Research has shown that many addictive drugs affect our
brains reward system by releasing more of the neurotransmitter dopamine. Dopamine is
involved in learning, motivation, emotion and importantly pleasure.
Dopamine increases in our brain reward system which
gives us the feeling of pleasure. It is believed drugs can cause an
increase up to 10 times that of natural rewards such as food, and the
brain has to try and compensate by reducing the amount of dopamine receptor
cells at the synapse connection, therefore reducing the amount of dopamine that
can enter the reward system.
The brain then becomes less responsive to the
drug which is why higher doses are needed for individuals to achieve the
same level of pleasure i.e. theybecome tolerant to the drug. The more a
drug is used, the more the brain becomes familiar with it and adapts to account
for it.
Areas outside of the reward system are also affected with
some areas reducing the numbers of neurons and others increasing the number of
neurons producing more connections. In this way brain areas responsible
for decision making, judgement, memory and learning can all alter under
continued drug use.
This suggests an individual can only really become addicted
to something that is substance based with addictive properties. However, that
is not the case and addiction is not all physical.
There is a large contribution from psychological factors
such as stress, fear and anger. Research has shown that addiction to
behaviors and actions, rather than substances is quite possible and is become
an increasing problem, for example gambling.
Similar characteristics have been found where an individual
experiences cravings for the excitement of feelings induced by the behavior in
question. They suffer withdrawal symptoms of stress and mood changes when they
are unable to indulge in this behavior. They build up a tolerance level where
they need to take bigger risks to achieve the same euphoria and suffer relapses
when trying to refrain from the behavior.
Addiction and Addictive Thinking – How Does It Work?
Such characteristics mirror those experienced when addicted
to substances leading to the suggestion that people can indeed be addicted to a
non-substance based activity.
These addictions have become known
as ‘process’ addictions and have expanded traditional understanding
of pharmacological addiction to something that is not solely physical, but an
integrated illness encompassing biological, psychological and social aspects.
This does lend support to the idea that criminal behavior could become
addictive for some individuals.
Addictive Behavior and Serial Murder
Some criminologists have highlighted certain behaviors seen
by serial killers which can be related to the behaviors of substance addicts.
Helen Morrison and Harold Goldberg for example in their book
‘My Life Among The Serial Killers‘ published in 2005, review
a number of well-known cases such as Peter Sutcliffe, Fredrick West, and John
Wayne Gacy, exploring their personalities and behavior through a series of
prison interviews.
The authors note that contrary to popular belief, mental
illness and an abusive childhood are not necessarily present in all cases of
serial murder or should they be considered as criteria for why an individual
may go on to murder.
They conclude by presenting a theory where due to such
environmental factors not being a conclusive cause for murderous behavior,
genetic predisposition must be the main factor and indeed this behavior is an
addiction. They also theorize that serial murderers have never fully
progressed psychologically from infancy, they do not have the same values of
right and wrong and have developed a need to kill as a result.
This has proved to be a controversial theory, mainly
attracting criticism for unsubstantiated claims not based on evidence, however
it is still an interesting one.
Crime and the Addiction Cycle
Serial murder is a continuation, a progression which few of
us understand. Addiction is a complex issue encompassing both
physiological and psychological factors. Every person is different and
while there may be common characteristics within addiction across substances or
activities, each individual experience will be personal to them.
If gambling, with the thrill of winning, the risk of losing
and the knowledge of potential dangers can be become an all-encompassing
addition, it seem quite possible that criminal activity could be the same.
Committing criminal acts and serial murder does not cost
money. It does not require a constant stream of funds to allow it to continue
in that way that gambling and substance misuse requires.
People can engage in such behavior without losing their
jobs, their house and their relationships as long as they don’t get caught.
This may be part of the attraction. Getting away with
it, not being caught and being able to continue with normal everyday routines.
If indeed some perpetrators of crime are in a addiction
cycle, this has potentially serious ramifications for treatment and
rehabilitation. With regards to serial murder, the possibility of
addiction playing a part for some opens and interesting avenue for
understanding such behavior.
